Bu günlerde yurdumuzun doğu bölgesinde özellikle Van ve çevresinde deprem kol gezmektedir. Hemen hemen her gün irili ufaklı depremlerin meydana geldiğini hatta deprem fırtınasının en az 3 ay devam edeceğini yerbilimciler kamuoyuna açıklanıyor.

      23 Ekim 2011 günü saat 13.41 de Van’ın Erciş İlçesi ve çevresi 7,2 şiddetindeki depremle 30 saniye sallandı. Sarsıntıda 500 e yakın can kaybı oldu binlerce yaralı var.

      Depremle birlikte yurdumuzun bu bölgesinde sayısız dramlar yaşandı. Bunlardan birisi 13 yaşındaki Yunus Geray’dı.  Yunus Erçiş’de ayakkabı boyacısıydı, buradan kazandığı parayla ailesine katkı, askerde olan kardeşine harçlık gönderiyordu. Boş zamanına denk gelmiş olmalı ki internet cafe’ye gitmiş saat 13.41 olunca moloz yığınlarının altında kalmıştı. Kurtarma ekipleri Yunus’a ulaştığında omzunda bir ceset elini ve ışıldayan gözlerini gördüler. Haber ajansları bu anı kaydettiğinde Van depreminin simgesi olan fotoğraf çekilmiş oldu.

      Yunus’un bu halka hakka gözleri Van depreminin simgesi oldu ancak, talihsiz Yusuf hastaneye kaldırılırken yolda öldü.  Omzundaki elin sahibi Yusuf’a kol kanat gerip beton yığınlarından korumuştu ancak iç kanamaları ağırdı, acil yardım hekimleri onu hayata bağlayamadılar.

      1939 yılında Erzincan’da meydana gelen depremin hem şiddeti hem sonuçları dahada ağırdı. Van depreminde yardımlar duyulduğu saniyeden itibaren başladı oysa Erzincan depremi sarsıntıdan 4 saat sonra ancak duyurulabilmişti. Erzincan Valisi Zara’ya telgraf çekip yardım istemiş, ilk yardım bu İlçemizden ulaşmıştır. Erzincan depreminde Cumhurbaşkanı İsmet İnönü 31 Aralıkta Erzincan’a gittiğinde depremde eşini ve oğlunu kaybeden bir Anadolu kadını İnönü’ye sarılarak derdini anlatırken çekilen fotoğraf Erzincan depreminin simge fotoğrafı olmuştu.

      Resmi kaynaklara göre Erzincan depremi 1939 yılının 26 Aralık’ı 27 Aralık’a bağlayan gece saat 01.57 de meydana geldi. Şiddeti 7,9 sarsıntı süresi 56 saniye. Depremde tüm yurtta ölenlerin sayısı 32962, Suşehri’nde ölenlerin sayısı ise 3609 dur.

         POLAT DERESİNDE KİMLER HAYATINI KAYBETTİ

      Değerli okuyucularım, resmi kaynaklardaki bilgileri okuduğumda yurt genelinin, İllerin ve ilçelerin deprem bilânçolarını bulabildim, ancak Suşehri’ne bağiı 6 köyden oluşan Polat deremizin verilerine ulaşmak mümkün olmadı. Oysa köylerimiz bu depremde ağır darbeler almıştı, insanlar ölmüştü, ocaklar sönmüştü. Yıllarca büyüklerimizden deprem anıları dinlerdik, hatta deprem milat olarak da kullanılırdı. Hareket’ten evvel doğdu, harekette 5 yaşındaydı gibi.

       1939 Erzincan depreminde yöremizde hayatını kaybeden deprem şehitlerimizin isimlerini, baba- anne adlarını doğum tarihlerini ve kaç yaşında depreme yakalandıklarını kayıtlara geçirmek, gelecek nesillere aktarmak için araştırdım, bulduğum sonuçları sizlerle paylaşıyorum.

      Depremde Karacaören köyünün hane sayısı 69, nüfusu 471, ölenlerin sayısı 29, nüfusun % 6 sı hayatını kaybetti. Karacaören köyünden deprem şehidi olanlar:

      Depremde hayatını kaybedenlerin listesine baktığımızda 0 ile 85 yaş Aralığında 29 can’ın gittiğini görmekteyiz. Kaybedilen her insanın acıları şüphesiz çok derindir, ancak en büyük dram Demirel ve Arslan ailelerinde yaşandı.

      Ayşe Demirel, çocukları; Pembe, Şehriye, Yeter, Mehmet ve Makbule ile zemheri ayının donduran soğuğunda babasız sıcacık toprak damlı evlerinde depreme yakalandılar. Gün ağarıp enkaz aralandığında anne Ayşe ve 4 çocuğu ölmüştü, 11 yaşındaki Yeter yaralı olarak çıkmıştı. Yeter çocuk önceden yetimdi, annesi ve 4 kardeşi de ölünce hem yetim, hem öksüz hemde kardeşsiz tek başına kaldı. Demirel ailesinin tek ferdi Yeter 1955 yılında 27 yaşındayken vefat edince bu sülaleden kimse kalmadı.

      Köyde depremin yerle bir ettiği 2 nci aile Arslan ailesidir. Namı diğer Hasan pehlivan 5 nüfuslu ailesiyle derin uykudayken depreme yakalandı, yıllarca çocuğu olmamıştı, son ömründe Mevla ona Dursune isminde bir kız çocuk vermişti, ne yazıkki  7 yaşındaki  Dursune'yi ve ailesinden 4 kişiyi 27 Aralık gecesi kaybetti. Geriye eşlerinden Peri Arslan kaldı.

       Peri hamileydi, karnında Hasan pehlivanın son göz ağrısı olacak bebeği vardı. Bebek depremden sonra meydana geldiğinde annesi adını Yadigar koydu. Hasan pehlivandan yadaigar kalan tek varlık bu bebekti.

       Hazindir, üzerine titreyerek bakılıp büyütülmeye çalışılan Yadigar bebek  1946 yılında 6 yaşındayken öldü. Hasan pehlivan’ ın göremediği  Yadigar oğlu’da ölünce bu sülalede depremle birlikte silinmiş oldu.

      Hasan pehlivan köyün ileri gelenlerindendi, 1877 yılında Erzurum’dan göçle gelen ilk kafiledeki insanlardandı. Karacaören camiine verilen Osmanlı beratını araştırırken Hasan pehlivanın ismine orada rastladım. 1889 yılında beratı verilen köy caminin bu günkü popüler deyimi ile sponsoru Hasan Pehlivanmış, ilk defa bu belgeden öğrenmiş olduk. 

  Hasan Pehlivan'ın isminin geçtiği Osmanlı belgesi. Beratın aslı Molla Kaya sülalesinden Dursun Kaya evindedir, bir kopyası Karacaören Camiinde asılıdır.

      Kemallı köyünde deprem en büyük yıkımı Bedir ailesine yaptı.5 kişiden oluşan aileden kurtulan olmadı, ikiz olan Abdullah ve Cevahir kardeşler ölümde bile ayrılmadılar. 7 kişilik Aksu ailesinden Baba Dursun ve 2 oğlu hayatını kaybetti. 11 nüfuslu Dursun 1 ailesinden 6 kişi, 25 nüfuslu Dursun 2 ailesinden ise 2 kişi depremde hayatlarını kaybettiler.

                                         POLAT KÖYÜ

      Polat deresine ismini veren Polat köyü 1939 yılı itibariyle 25 haneli bir köydü. Köy nüfusu ise 143’tü. Depremde nüfusun % 9 una tekabül eden 12 kişi hayatını kaybetti. Polat yerleşim itibariyle yüksek kayalıkların eteğinde kurulu bir köydür. Depremde dağlardan kopan büyük kaya parçaları damların üzerine çöküp adeta silindir gibi ezip geçtmişti.  Ölümlerin çoğu bu büyük çarpmalardan meydana geldi. Bu köyde hayatını kaybeden köylülerimiz:

      Kılıç ailesi depremde 10 nüfuslu bir aileydi, aileden 5 kişi hayatını kaybetti. Yıldız ailesi ise 7 nüfusluydu. Deprem sonrası bu aileden sadece 1 kişi hayatta kalabildi. Polat köyünde en büyük yıkım bu ailelerde yaşandı.

                                              KAVŞUT KÖYÜ

      Kavşut’un nüfusu 1939 da 195 kişiydi. 25 hane vardı, depremde 7 kişi hayatını kaybetti.

                                           TAKLAK KÖYÜ

      Polat deresi köylerinden depremde en az zararla çıkan köylerden birisi Taklaktır. Bu köy de Polat gibi  derin kayalıkların dibinde yerleşik olmasına rağmen kayalıklar kopup köye zarar vermemiştir. 1939 yılında  köy 35 hane olup 275 kişi yaşamaktaydı. Köyden sadece 3 kişi hayatını kaybetti.

                                              YONCALI KÖYÜ

      6 Köyden oluşan Polat deresi köylerinden Yoncalı köyünde depremde can kaybı yaşanmadı. Depremde bu köyde birkaç evde çatlakların oluştuğu, yaralının dahi çıkmadığı söylenir. Köylüler hemen yanı başındaki Kemallı köyünden gelen feryat – figan sesleri üzerine buraya koşup onlara yardımda bulundular.

      Depremde Polat deresinin bilânçosunu bu şekilde tespit edebildim. Allah bir daha Dünyamıza, Ülkemize ve yöremize böyle felaketler vermesin.

      Van Erciş depremimi ve Erzincan depremini simgeleyen fotoğrafları yukarıda gördünüz. Eğer imkân olsaydı Polat deresindeki dramı anlatan bir fotoğraf çekilseydi ne olabilirdi?

       Depremde 9 yaşında olan bir köylümüz, çocuk yaşındaki izlenimini şöyle anlatmıştı. “ Zelzelede 9 yaşındaydım. Bizim evde fazla bir yıkım olmadı, gecenin karanlığında insanların feryatlarını, toprak altında kalan hayvanların bağrışlarını unutamıyorum. Sabah olduğunda bu sesler hala devam ediyordu, akşama doğru kışın soğuğunda koca koca maya kazanlarının altlarındaki yanan ateşi ve kaynayan suların çıkardığı buharı unutamıyorum” demişti. Bizim depremimizin simge fotoğrafı da bu çocuğun gördüğü feryat-figan sesleriyle cenazelere su ısıtan kara kara kazanların kış ortasında alevler arasında yanışının resmi olmalıdır.